Laboratorium Badań Molekularnych
Kierownik laboratorium
dr hab. Marta Nowacka-Chmielewska, prof. AWF Katowice
Doktor habilitowany nauk medycznych i nauk o zdrowiu, ze specjalnością neurofarmakologia. Absolwentka biotechnologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach oraz studiów podyplomowych z biologii molekularnej na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie.
Kierownik i współwykonawca projektów badawczych podejmujących tematykę wpływu przewlekłego stresu, aktywności fizycznej, treningu oraz diety na funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego w modelach zwierzęcych. Autorka publikacji naukowych i doniesień konferencyjnych z zakresu neurobiologii.
Członkini Rady Polskiego Laboratorium Antydopingowego, Zespołu Naukowego Polskiej Agencji Antydopingowej (POLADA), Federation of European Neuroscience Societies (FENS), oraz European Brain and Behavior Society (EBBS).
ORCID ID: 0000-0001-8668-8878
Zespół laboratorium:
dr inż. Mateusz Smolarz
Doktor nauk medycznych i nauk o zdrowiu, inżynier. Absolwent Politechniki Łódzkiej wydziału Biotechnologii i Nauk o Żywności na kierunku: biotechnologia, specjalizacja: biotechnologia molekularna i biochemia techniczna.
Współwykonawca badań o tematyce onkologicznej, pęcherzyków zewnątrzkomórkowych oraz badań związanych neuroinflamacją. Obecnie kierownik projektu analizującego wpływ pęcherzyków zewnątrzkomórkowych na proces angiogenezy w mikrośrodowisku guza. Autor publikacji naukowych i doniesień konferencyjnych z obszaru biomarkerów oraz komunikacji międzykomórkowej.
ORCID ID: 0000-0003-1124-0029
dr inż. Anna Solarz-Andrzejewska
Doktor nauk medycznych i nauk o zdrowiu w dziedzinie farmaceutycznej, inżynier. Absolwentka Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie na kierunku: biotechnologia, specjalizacja: biotechnologia stosowana.
Aktualnie post-doc w projekcie OPUS 24 badającego wpływ aktywności fizycznej i rolę bariery krew-mózg w rozwoju odporności na przewlekły stres. Kierownik i współwykonawca projektów badawczych głównie z zakresu farmakologii ośrodkowego układu nerwowego koncentrujących się badaniu stresu we wczesnym okresie życia (z ang. early-life stress, ELS) jako potencjalnego czynnika etiologicznego w przewlekłych problemach zdrowotnych w późniejszym życiu, wpływie nowych substancji psychoaktywnych na ośrodkowy układ nerwowy oraz uzależnień w modelach zwierzęcych. Autorka publikacji naukowych i doniesień konferencyjnych z zakresu farmakologii, neurobiologii oraz biologii medycznej.
ORCID ID: 000-0003-3486-3376
dr Konstancja Grabowska
Doktor nauk medycznych w dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu. Absolwentka biotechnologii medycznej oraz neurobiologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach oraz studiów podyplomowych Prawo w Ochronie Zdrowia na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach.
W nauce skupia się na badaniach z zakresu aktywności fizycznej, postmenopauzy oraz przewlekłego stanu zapalnego w obrębie układu nerwowego. Obecnie kierownik projektu związanego z wpływem dobrowolnej aktywności fizycznej oraz jej mimetyków na procesy neuroinflamacji. Współautorka publikacji naukowych i doniesień zjazdowych z obszaru nauk medycznych oraz nauk o zdrowiu.
ORCID ID: 0000-0001-7377-4603
dr Mateusz Grabowski
Doktor nauk medycznych w dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu. Absolwent biotechnologii medycznej oraz neurobiologii Śląskiego Uniwersytet Medycznego w Katowicach oraz studiów podyplomowych Prawo w Ochronie Zdrowia na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach.
Główne zainteresowania naukowe skupiają się na tematyce ośrodkowej regulacji łaknienia, regulacji apetytu oraz ketozy żywieniowej jako alternatywnej metody leczenia otyłości. Współautor publikacji naukowych i doniesień zjazdowych z obszaru nauk medycznych oraz nauk o zdrowiu.
ORCID ID: 0000-0002-2192-6158
dr Marta Przybyła
Doktor nauk medycznych w dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu. Członek Lokalnej Komisji ds. doświadczeń na zwierzętach w Katowicach. Absolwentka kierunku Biotechnologii Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz Podyplomowych Studiów Biologii Molekularnej na Wydziale Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Starszy specjalista w Laboratorium Biologii Molekularnej Instytutu Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu AWF w Katowicach oraz specjalista badawczo-techniczny w Centrum Medycyny Doświadczalnej SUM w Katowicach.
Jej zainteresowania naukowe dotyczą głównie zwierząt transgenicznych, hodowli oraz ich zachowań behawioralnych, a także wpływu diety na fizjologię OUN. Organizatorka cyklu konferencji skupiającej się na badaniach behawioralnych u zwierząt laboratoryjnych „International Seminar on Behavioral Methods”.
ORCID ID: 0000-0002-4573-787X
mgr inż. Magdalena Kostka
Absolwentka Wydziału Chemicznego Politechniki Śląskiej, kierunek biotechnologia i chemia bioorganiczna. Praca w projekcie Opus 24 „Wpływ aktywności fizycznej i rola bariery krew mózg w rozwoju odporności na przewlekły stres.” Zainteresowania: analiza związków indukowanych aktywnością fizyczną wpływających na organizm w szczególności na ośrodkowy układ nerwowy. W wolnej chwili, zawodniczka dyscypliny parapowerlifting reprezentująca kraj na arenie międzynarodowej.
ORCID ID: 0000-0002-0068-281X
mgr inż. Weronika Jurczyk
Absolwentka kierunku biotechnologia na wydziale Biotechnologii i Hodowli Zwierząt Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie oraz kierunku biotechnologia medyczna II° Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Pracownik projektu badawczego NCN Sonatina 7 pt. „ Udział egzosomów wydzielanych przez neutrofile w modulacji angiogenezy- rola receptora interferonu 1”.
ORCID ID: 0009-0000-9199-5071
mgr Julia Morys
Absolwentka kierunku analityka medyczna, na Wydziale Nauk Farmaceutycznych Śląskiego Uniwersytetu Medycznego. Obecnie zaangażowana w projekt OPUS24 o tematyce „Wpływ aktywności fizycznej i rola bariery krew-mózg w rozwoju odporności na przewlekły stres”. W ramach zainteresowań naukowych i studiów doktoranckich zajmuje się badaniem udziału osi jelito-mózg w nabywaniu odporności na przewlekły stres oraz wpływem zapalenia obwodowego i neuroinflamacji na dwukierunkową komunikację między jelitem a mózgiem.
ORCID ID: 0000-0001-6192-3173
mgr Natalia Pondel
Absolwentka kierunku Biotechnologii Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Obecnie pracuje w projekcie badawczym NCN pt. „Strategie protekcyjne przeciwdziałające neurotoksyczności wywołanej działaniem metamfetaminy”. W ramach studiów doktoranckich Szkoły Doktorskiej AWF Katowice opracowuje model in vitro ketozy żywieniowej. Współautorka publikacji naukowych i doniesień konferencyjnych z obszaru nauk medycznych oraz nauk o zdrowiu.
ORCID ID: 0000-0003-0684-1305
NCN, PRELUDIUM-21 ”Wpływ aktywności fizycznej na molekularne mechanizmy adaptacji osi jelito-mózg do stresu przewlekłego”
Kierownik: mgr Julia Morys
Nr projektu: UMO-2024/53/N/NZ7/03401
Status: w trakcie realizacji
NCN, PRELUDIUM-21 „Ocena wpływu diety ketogenicznej i aktywności fizycznej na regulację apetytu u otyłych myszy poddanych ovariektomii”
Kierownik: dr Mateusz Grabowski
Nr projektu: UMO-2024/53/N/NZ7/03956
Status: w trakcie realizacji
NCN, OPUS-24 „Wpływ aktywności fizycznej i rola bariery krew mózg w rozwoju odporności na przewlekły stres”
Kierownik: dr hab. Marta Nowacka-Chmielewska, prof. AWF Katowice
Nr projektu: UMO-2021/47/B/NZ7/01235
Status: w trakcie realizacji
NCN, OPUS-18 „Strategie protekcyjne przeciwdziałające neurotoksyczności wywołanej działaniem metaamfetaminy”
Kierownik: prof. dr hab. Michał Toborek
Nr projektu: UMO-2019/35/B/NZ7/03155
Status: w trakcie realizacji
NCBiR, POIR „Określenie profilu wskazanych parametrów w surowicy i wybranych narządach myszy transgenicznych modelowych z chorobą Alzheimera i Parkinsona oraz zwierząt typu dzikiego "PROBIOTYKI" - usługa badawcza w ramach podwykonawstwa w projekcie pn.: Opracowanie i ocena skuteczności innowacyjnych suplementów diety w wyniku przebadania unikatowych szczepów bakterii probiotycznych i niestosowanych mieszanek związków o działaniu antyglikacyjnych”
Kierownik: dr Daniela Liśkiewicz
Nr projektu: POIR.01.01.01-00-0985/17
Status: zrealizowany
NCN, SONATA 10 „Wpływ aktywności fizycznej na zmiany mózgowego metabolizmu i transportu glukozy indukowane dietą zachodnią lub przewlekłym stresem u samic szczurów”
Kierownik: dr hab. Marta Nowacka-Chmielewska, prof. AWF Katowice
Nr projektu: UMO-2015/19/D/NZ7/02408
Status: zrealizowany
Badania molekularne dotyczące wpływu modyfikowalnych czynników stylu życia (dobrowolnej aktywności fizycznej, treningu, wybranych diet) oraz przewlekłego stresu na mechanizmy neurobiologiczne.
• Badania mechanizmów odporności na przewlekły stres indukowanej aktywnością fizyczna– badania in vivo
• Badania wpływu diety ketogenicznej oraz zachodniej na regulacje apetytu w modelu zwierzęcym oraz badania ketogenezy in vitro
• Badania wpływu aktywności fizycznej oraz treninigu na barierę krew mózg.
1. Grabowska K, Grabowski M, Morys J, Olakowska E, Małecki A, Barski JJ, Nowacka-Chmielewska M. Age-dependent neuroinflammation response to voluntary wheel running and Metformin treatment in the frontal cortex of ovariectomized female mice. Sci Rep. 2025 Jul 21;15(1):26382. doi: 10.1038/s41598-025-10014-0.
2. Grabowska K, Grabowski M, Burek M, Meybohm P, Przybyła M, Barski JJ, Małecki A, Nowacka-Chmielewska M. Exercise Training Alters the Hippocampal Expression of Blood-Brain Barrier Components and Behavior of Western Diet-Fed Female Rats. Mol Neurobiol. 2025 Aug;62(8):9800-9816. doi: 10.1007/s12035-025-04873-x.
3. Smolarz M, Dębiec M, Zając G, Pondel N, Bogus K, Kosowska A, Pieprzyca E, Orzechowska-Wylęgała B, Małecki A, Nowacka-Chmielewska M, Toborek M. Protective impact of physical exercise on methamphetamine-induced neuroinflammation and neurogenesis impairment depends on the activity level. Brain Behav Immun. 2025 Oct;129:373-387. doi: 10.1016/j.bbi.2025.06.025.
4. Kryst J, Chocyk A, Solarz-Andrzejewska A, Majcher-Maślanka I. Juvenile fluoxetine treatment affects the maturation of the medial prefrontal cortex and behavior of adolescent female rats. Pharmacol Rep. 2025 Jun;77(3):670-688. doi: 10.1007/s43440-025-00712-x.
5. Morys J, Małecki A, Nowacka-Chmielewska M. Stress and the gut-brain axis: an inflammatory perspective. Front Mol Neurosci. 2024 Jul 18;17:1415567. doi: 10.3389/fnmol.2024.1415567.
6. Kostka M, Morys J, Małecki A, Nowacka-Chmielewska M. Muscle-brain crosstalk mediated by exercise-induced myokines - insights from experimental studies. Front Physiol. 2024 Dec 2;15:1488375. doi: 10.3389/fphys.2024.1488375.
7. Smolarz M, Skoczylas Ł, Gawin M, Krzyżowska M, Pietrowska M, Widłak P.Radiation-Induced Bystander Effect Mediated by Exosomes Involves the Replication Stress in Recipient Cells. Int J Mol Sci. 2022 Apr 10;23(8):4169. doi: 10.3390/ijms23084169.
8. Nowacka-Chmielewska M, Liśkiewicz D, Liśkiewicz A, Marczak Ł, Wojakowska A, Jerzy Barski J, Małecki A. Cerebrocortical proteome profile of female rats subjected to the western diet and chronic social stress. Nutr Neurosci. 2022 Mar;25(3):567-580. doi: 10.1080/1028415X.2020.1770433.
9. Liśkiewicz D, Liśkiewicz A, Nowacka-Chmielewska MM, Grabowski M, Pondel N, Grabowska K, Student S, Barski JJ, Małecki A. Differential Response of Hippocampal and Cerebrocortical Autophagy and Ketone Body Metabolism to the Ketogenic Diet. Front Cell Neurosci. 2021 Aug 11;15:733607. doi: 10.3389/fncel.2021.733607.
10. Smolarz M, Kurczyk A, Jelonek K, Żyła J, Mielańczyk Ł, Sitkiewicz M, Pietrowska M, Polańska J, Rzyman W, Widłak P. The Lipid Composition of Serum-Derived Small Extracellular Vesicles in Participants of a Lung Cancer Screening Study. Cancers (Basel). 2021 Jul 8;13(14):3414. doi: 10.3390/cancers13143414. PMID: 34298629; PMCID: PMC8307680.
- Izolacja RNA wraz z frakcja miRNA z tkanek
- Izolacja RNA z krwi pełnej metodą kolumienkową
- Oznaczanie ekspresji badanych genów techniką odwrotnej transkrypcji z amplifikacją wykorzystującą ilościową polimerazową reakcje łańcuchową qRT-PCR
- Oznaczanie ekspresji miRNA w materiale biologicznym
- Izolacja oraz ocena ilościowo-jakościowa wolnokrążącego DNA (ccf-DNA) z osocza metodą kulek magnetycznych
- Analiza transkryptomu/profilowanie miRNA przy użyciu macierzy oligonukleotydowych
- Ocena jakościowa oraz ilościowa RNA, DNA
- Izolacja białka z materiału biologicznego
- Oznaczanie stężeń badanych białek metodą immunoenzymatyczną (ELISA) w tkankach, surowicy, osoczu
- Oznaczanie poziomu badanych białek metodą Western blot
- Izolacja komórek jednojądrzastych krwi obwodowej (PBMC, Peripheral Blood Mononuclear Cells)
- Izolacja RNA z PBMC
- Zakładanie i prowadzenie pierwotnych hodowli komórkowych in vitro (astrocyty, mikroglej, komórki śródbłonka naczyniowego)
- Analiza metabolizmu komórkowego z wykorzystaniem technologii Seahorse
- Izolacja naczyń włosowatych mózgu mysiego
- Izolacja pęcherzyków zewnątrzkomórkowych z pożywki znad hodowli komórkowej
Laboratorium Badań Molekularnych posiada Certyfikat PCC-CERT, stosuje System Zarządzania Jakością i spełnia wymagania PN-EN ISO 9001:2015 w zakresie badania mechanizmów molekularnych odpowiedzialnych za zmiany obserwowane w organizmie ludzkim oraz w modelach zwierzęcych w warunkach fizjologicznych lub patologicznych.
Laboratorium Badań Molekularnych
Instytut Fizoterapii i Nauk o Zdrowiu
Akademia Wychowania Fizycznego im. J. Kukuczki w Katowicach
ul. Mikołowska 72A
40-065 Katowice
pok. 01- parter
m.nowacka@awf.katowice.pl